İnönü Savaşları – 1. İnönü Savaşı Ve Nedenleri

1. İnönü Savaşı, Batı Cephesi Kumandanlığı kuvvetlerinin büyük bir kısmının, Çerkez Ethem ayaklanmasını bastırmak üzere Kütahya bölgesinde bulunduğu bir döneme rastlamaktadır. Bu sırada Güney Cephesi Kumandanlığı Kuvvetleri de aynı amaçla Gediz bölgesinde toplanmıştı. Bu sebeple 6 Ocak 1921’de Yunan ileri harekeli başladığı zaman Türk kuvvetlerinin, savunmaları gereken İnönü vo Dumlupınar bölgelerine kaydırılmalar, büyük problem olmuş ve güçlükle başarılmıştır.

Mevsim şartlarının uygun olmadığı bir sırada, Yunan kuvvetlerini hazırlıksız olarak stratejik bir saldırıya zorlayan sebep, sadece Çerkez Ethem ayaklanmasının yarattığu uygun durum değildi. Bunda, Yunanlıların 1920 yılı sonundaki iç ve dış politik durumları da rol oynamıştı. Yunan ordusu komutanlığının savaş planı. Bursa ve Uşak bölgelerinden hareketle stratejik bir hedefe yöneltilen bir manevradan ziyade belirli amacı olan bir saldırı niteliğini taşıyordu.

1. İnönü savaşı başlamadan önce 3. İzmir Kolordu Komutanlığı, karargâhı ve bağlı birlikleriyle Buraa’da idi. Kolordu emrindeki birlikler, Bursa-Gemllk-İzmit bölgesinde bulunuyordu. 1. Kolordu Komutanlığı, karargâhı ve bağlı birlikleriyle Uşak’ta yerleşmişti . Bu kolordunun tümenleri Uşak-Buldan-Alaşehir bölgesindeydi. Saldın İçin-hazırlanan planın ana çizgilerine göre : 3. İzmir Kolordusu, esas saldırı grubu olup, kuvvet çoğunluğu güney yanında olarak, Bursa-Es klşehir yönünde İlerleyecek ve Türk ordusunun Eskişehir yönünde çekilmesini Önleyecek. I. Kolordu saldırı grubu Uşak-Afyonkarahİsar yönünde İlerleyecek ve bölgedeki Türk kuvvetlerinin kuzeye kaydırılmasına engel olacaktı.

Yeni kurulmakta olan Türk Ordusunun Batı Cephesi İçin özel bir harekat planı yoktu. Genel Kurmay Başkanlığı’nın Batı ve Anadolu bölgesindeki harekat için ana fikri; Anadolu’da düzenli milli bir ordu kuruluncaya kadar Yunanlılara karşı stratejik savunma yapmaktı. Bu tarihlerde milli hükümetin alinde hiçbir deniz gücü bulunmuyor, Batı Cephesi için bir nakliye filosu kurulmaya çalışılıyordu. Hava gücü olarak da dört uçak vardı.

Yunan İleri harekatı başladığı gün kütahya- gediz bölgesinde, Çerkez Ethem ayaklanmasını bastırmaya çalışan Batı ve Güney cepheleri kumandanları buluşarak Çerkez Ethem’e Karşı yürütülmekte olan harekatın geçici olarak durdurulmasını Yunanlılara karşı İnönü ve Dumlupınar bölgelerinde savunma yapılmasını; bölgede toplanacak birliklerin hemen İnönü bölgesine gönderilmesini; Çerkez Ethem karşısında, Gediz bölgesinde 61. Tümen ve I. Süvari Tugayı İle önce Kütahya’ya kadar oyalama ve Kotan bölgesinde savunma yapılmasını güney Cephesi Kumandanlığı birliklerinin de Afyonkarahisar ve Dumlupınar bölgelerine gönderilmesini kararlaştırmıştır.

Yunan saldırısının başlaması üzerine Batı Cephesi Kumandanlığı birlikleri 6-8 Ocak 1921 günleri arasında oyalama savaşlarıyla, Yunan ileri hareketini yavaşlatmışlar ve İnönü bölgesindeki görev yerlerine çekilmişlerdir. İlerlemelerine devam eden Yunan kuvvetleri 8 Ocak akşamı İnönü , bölgesine geldiler. Bu süre Çivril’in bir Yunan birliği tarafından işgalinden başka önemli bir olay olmadı. 9 Ocak’ta Yunanlılar İnönü mevzii sol (güney) kanadına saldırmışlarsa da, Türk birlikleri tarafından durdurulmuşlardır. Kuzeyden ilerleyen Yunan grubu, Yenişehir’den daha doğuya geçememiştir. 10 Ocak’ta Yunanlılar saldırılarına büyük bir şiddetle devam ettiler. Bu çarpışmalara katılan Yunan birlikleri, yaklaşık olarak iki piyade tümeni, bir süvari tugayı ve kolorduya bağlı birliklerdir.
Buna karşılık Türk birlikleri eksiklikleriyle 24. Tümen, 4. Tümen ve 11. Tümen’di.
10 Ocak 1921 gününde yapılan savaşlar çok çetin geçmiştir. Türk birliklerinin savunması karşısında Yunan saldırısı gücünü kaybetti. Yunanlılar 10-11 Ocak 1921 gecesi çekildiler. Bunun üzerine süvari tugayı Yunanlıları Bursa doğusundaki çıkış bölgelerine kadar kovalamıştır (11-13 Ocak 1921). 1. inönü Savaşı, Batı Cephesi ‘ndedüzenli ordu birliklerinin ilk başarısıdır. Bu başarının siyasi alanda da önemli etkileri olmuştur. Bu arada Londra Konferansı (21 Şubat 1921)’na T.B.M.M. Hükümeti de çağırılmış, Türk-Sovyet görüşmelerine yeniden başlanarak Moskova Antlaşması imzalanmıştır (16 Mart 1921)